Geplaatst door Radio Atlantis op dinsdag 13 mei 2014 om 19:18
De jaren tachtig van de vorige eeuw en de tweede helft van de jaren zeventig waren de grote tijden van de etherpiraten. Met name in de periode 1979-1985 herbergde Nederland er duizenden. Van kleintjes die af en toe in de lucht waren tot de grote 24-uurs stations. Van zeer amateuristische tot de echte professionele stations. En allemaal illegaal. Dat zorgde er dan weer voor dat de overheid acties ondernam.
De RCD en politie hadden overal in het land hun handen vol aan het oppakken van de stations. Meestal lieten de piraten het gelaten over zich heen komen. Nadat ze waren opgepakt kwamen ze al dan niet terug. Sommigen wisten van geen ophouden en kregen veel van deze oppak acties op hun naam.
Toch werd er her en der wel tegengas gegeven. Dat kon bijvoorbeeld heel simpel door het de overheid lastig te maken. De apparatuur werd verstopt of zo opgesteld dat men er een heel karwei aan had om de piraat uit de lucht te krijgen. Denk maar eens aan Radio Unique in Amsterdam. Toen de RCD en politie daar op 19 mei 1983 voor de zoveelste keer kwamen bleek de zender bovenin een 110 meter hoge fabrieks schoorsteen te staan. Er werd een helikopter ingezet maar op die manier kwam men niet bij de zender en dus moest dat hele eind worden geklommen. Een gedeelte van de trap was door de mensen van Unique weggezaagd en dat moest eerst overbrugd worden. Uiteindelijk werd het een zware en gevaarlijke klus. Bovenin stond de zender in een koelkast en daarbij een fles champagne voor de moeite. De hele actie was die avond in het Journaal te zien.
Al veel eerder was er de stunt van Radio Milano uit Zelhem. Dit was in de jaren 70/80 een piraat met veelal Nederlandstalige muziek. Uitgezonden werd op zondag via de middengolf. De zender had een hoog vermogen waardoor Milano in een groot gedeelte van Nederland was te ontvangen. Bennie Roozegaarde, de eigenaar, woonde op een boerderij en vandaar kwamen de programma's. Op zondag 25 januari 1981 kwamen de RCD en politie voor een oppakactie. Meteen stroomde het publiek massaal toe. Enkele duizenden mensen moesten vervolgens door de ME in toom worden gehouden. Maar de overheid kon de zender niet vinden en droop na vele uren zoeken af. Ook deze hele actie was in het Journaal te zien. Een soortgelijke actie had zich bij Milano in beperktere mate al eens voorgedaan in 1979.
Het zijn zomaar wat voorbeelden van ludiek verzet. Maar de piraten hadden natuurlijk ook een echt machtsmiddel, letterlijk hun zender. Ze konden daarmee het publiek bereiken en zo de overheids acties aan de kaak stellen. Of zelfs oproepen tot protest. Nadat de smartlappenzender De Blauwe Duif in Arnhem een keer was opgepakt begon hij bij terugkomst in de ether een ellenlange tirade tegen de overheid. Bij de grote 24-uur stations kwam deze vorm van protest niet veel voor maar toch.....Het eerder genoemde Amsterdamse Radio Unique had in de begin jaren tachtig regelmatig al dan niet ludieke anti-overheid spots . En toen in Rotterdam Radio Atlantis in 1983 voor de zoveelste keer werd opgepakt kon eigenaar Paul van Delft zich niet meer inhouden. Woedend hield hij voor de microfoon een 10 minuten durende toespraak waarin de overheids acties aan de kaak werden gesteld. Deze toespraak werd in de dagen erna nog enkele keren herhaald.
Veel harder kon het toegaan bij politiek getinte stations als Radio Mokum en Radio de Vrije Keyser in Amsterdam. Deze links georiënteerde stations konden maar zo hun achterban oproepen als de overheid hen aanpakte. En dat leverde dan geheid rellen en vernielingen op. Om die reden werd een ook politieke zender als Radio Rataplan in Nijmegen meestal met rust gelaten en kon het bijna 20 jaar uithouden.
Begin augustus 1982 was een slechte tijd voor de piraten in de Randstad. Met veel grote oppakacties probeerde de overheid hen te breken. Ook werden de nodige tapestudio's in beslag genomen. Met name in Amsterdam werd hard toegeslagen. Echter, de politieke zender De Vrije Keyser werd met rust gelaten (zie vorige alinea). Dat alles had tot gevolg dat de piraten de handen in elkaar sloegen en opriepen tot een protestactie. Deze werd gehouden op zaterdag 14 augustus 1982. Radiostations als Unique, Decibel, Apintie, Omega, Nova en ook Edison-TV en vele anderen vertrokken met zo'n 50 auto's luid toeterend vanaf het Museumplein. Met in hun kielzog honderden medewerkers en fans met spandoeken. Via het Leidseplein ging het verder en einddoel was het hoofdbureau van politie aan de Marnixstraat. Daar waren diverse toespraken en werd een petitie aangeboden aan de politie waarin werd gepleit voor een vrije ether.
Op 1 januari 1983 zou er een nieuwe wet ingaan waarin het werd verboden om radio- en televisie piraten nog toe te laten op de kabel in Nederland. Die daar uiteraard niet legaal zaten maar zonder problemen op konden instralen. Aanleiding was een gerechtelijke uitspraak in een kort geding dat was aangespannen tegen KTA (Kabel Televisie Amsterdam) door filmdistributeurs. De kabelmaatschappij moest gaan betalen voor speelfilms welke door piraten op de kabel werden uitgezonden. En dat was uiteraard niet de bedoeling van KTA. Zie het verhaal 'We waren op televisie' op deze website. Door navolgende feiten besloot men in Amsterdam dit piratenverbod al eerder te laten ingaan. Of dat wettelijk echt mogelijk was blijft nog altijd de vraag.
Op 11 oktober 1982 waren er krakersrellen in Amsterdam en die werden ondersteund door Radio De Vrije Keyser. Dat ging voor burgemeester Polak te ver en hij bepaalde dat het station nu al niet meer op de kabel mocht. Televisiepiraat Einstein-TV maakte opnamen van de rellen en de ploeg werd bekogeld door de krakers. Dat zorgde ervoor dat de tv-zender 'terugsloeg'. De politie pakte een groot aantal krakers op en had vervolgens niet genoeg busjes paraat om ze af te voeren. Einstein-TV stelde hun busje ter beschikking aan de politie. Bij Radio De Vrije Keyser was men ontstemd en zinde op tegenacties. Een piratenoorlog was geboren en over en weer waren er acties. De burgemeester was nu helemaal getergd en vond dat er echt iets tegen de piraten moest gebeuren.
Vervolgens deden zich nog een aantal zaken voor. Op vrijdag 22 oktober stoorden tv-piraten massaal de uitzendingen van Nederland 1 en 2 op de kabel uit protest tegen de nieuwe wet. De volgende dag werd er brand gesticht bij STAD, de lokale omroep van Amsterdam. Niet bewezen is dat piraten dit hadden gedaan maar voor de gemeente was de maat vol. KTA moest de piraten met onmiddellijke ingang afsluiten. Dit gebeurde dus op zaterdag 23 oktober. Die nacht werden in de stad een groot aantal verbindingskastjes van KTA gesaboteerd. En in de dagen erna werd nog regelmatig de kabel gestoord. Ruim twee maanden later, op 1 januari 1983 trad de wet officieel in werking.
Bron: medianostalgie.nl
Door Nico Fintelman (Smits)
Foto: Pieter Boersma - Rijksmuseum Amsterdam